BODEM

BOMEN

HAGEN

STRUIKEN

GAZON

VASTE PLANTEN

GAZON

Uw kortgemaaide grasmat heeft geen productie- en/of natuurfunctie. Doorgaans is de plantengroei soortenarm en besteedt u vooral aandacht aan de gebruikskwaliteit en de fysionomie. Voor een aantal tuineigenaars blijkt een pleksgewijze groei alvast een afkeurenswaardig kenmerk omdat het de homogeniteit verstoort. Grassoorten die plat uitgroeien benadelen ook dikwijls het beeld. Gras en grasmengsels worden niet alleen in tuinen, maar ook in natuurgebieden, bermen, weiden en bijvoorbeeld dijken toegepast, waar de randvoorwaarden anders zijn dan in tuinen.

 

Grasvelden zijn allesbehalve gemakkelijke materie. Zelfs soortenarme vegetatie -zonder enige betekenis- eisen flink wat kennis zowel qua aanleg als onderhoud. Onderstaande schetsen bouwen stapsgewijs op hoe een inzaaiplan tot stand komt en ook wat ideale inzaaimomenten kunnen zijn. Helemaal onderaan deze pagina zal u (uiteindelijk – op een keer) zo’n plan vinden. De reden waarom deze pagina (en ook andere pagina’s) niet gelijk tot op het einde samengesteld worden, is omdat er effectief veel werk is in deze sector en ik niet zoveel tijd heb om de MijnenHof constant aan te vullen. Bedenk ook dat ik geen inkomen verwerf via MijnenHof.be, dan verdwijnt het natuurlijk allemaal wat op de achtergrond. Alleszins…. hopelijk helpt het om uw eigen grasmat in de achtertuin in te zaaien en dus meer inzicht te krijgen waarom het gras op een ander altijd groener lijkt te zijn… 
De bedoeling van deze webpagina is om u op zéér beknopte wijze uit te leggen hoe particuliere mengsels samengesteld zijn.

De ideale periode om te zaaien is van 15 augustus tot 15 september. Sommige grassoorten zouden best voor 1 september gezaaid worden. Bijvoorbeeld mengsels met Timothee, Beemdlangbloem en Veldbeemdgras komen traag op. Zaaien voor 1 september betekent dat ze samen met Engels Raaigras toch kunnen vestigen voor de winter. 

Als particuliere tuinder komt u mogelijk wel eens in contact met bulkverkoop. Dit zijn (al dan niet) soortenarme grasmengsels die dikwijls ongecoat verpakt worden. Aan beperkte, lage kost zie je deze mengsels ieder voorjaar en najaar in de reclamefolders verschijnen. Indien u in weinig ideale omstandigheden gras wil zaaien (en laten groeien), is het echter aan te bevelen om u te richten tot bedrijven die het zaad zelf ook winnen. Bulkverkoop wordt nogal eens georganiseerd door verpakkingsbedrijven die zaden van lage kwaliteit aanbieden. Via zaadproducenten hebt u bijvoorbeeld wel de zaden die gecoat zijn om het kiemingsproces en de begingroei te versnellen en om het zaad te beschermen tegen foeragerende vogels en ook kiemschimmels. Op de markt bestaan kwaliteitsbedrijven en -merken waar ook particulieren welkom zijn en kleine hoeveelheden aangekocht kunnen worden. Ook tuincentra bieden kwaliteitsproducten aan. Bedenk wel dat aan het gebruik van gecoat graszaad voorwaarden zijn verbonden. Bijvoorbeeld graszaad dat werd gecoat met minerale stikstof mag uiterlijk (in Vlaanderen) tot 31 augustus ingezaaid worden. Indien van toepassing moet het aandeel werkzame stikstof officieel opgegeven worden. Houd er ook rekening mee dat uw grasmat en tuin niet mag stikken onder de stikstof. Kijk altijd de laatste wetgevingen na.

 

1 Van onze luisteraars wil de grasmat tijdens de herfst stikstofrijk bemesten. De luisteraar wil graag die mooie groene gazon tijdens de herfst en zelfs winter behouden en denkt dat dit lukt door vooral veel meststoffen in te zetten.
 
Stikstofrijk bemesten tijdens het najaar is niet echt een goed idee omdat je dan inzet op een ‘vegatieve’ groei van het gras. Het gazon blijft maar groeien. De celwanden van het gras blijven dun en de ziektegevoeligheid neemt alleen maar toe. Eigenlijk – als je zou willen bemesten  – zou stikstof vanaf half september al uitgewerkt moeten zijn en ‘moet’ het gras tijdens de herfst afharden. De luisteraar kan hier dan wel eventueel kali, ijzer en magnesium op inzetten.
 
Tijdens de herfst (of het einde van het groeiseizoen) dalen de lichtsterkte en de temperatuur. Licht is wel een belangrijke factor voor de groei van gras dat altijd groen moet blijven: dat is uw fotosynthese. 
Magnesium is daar een belangrijk element in: in dat bladgroen. 
Het groeiseizoen duurt over het algemeen ook redelijk lang voor gras – het gazon stopt pas met groeien bij een bodemtemperatuur van 5°C.
Als je dus wil dat het gras mooi groen blijft, zet je in op magnesium.
 
Kali zorgt dan weer voor een betere celdeling.
Calcium – kan je ook geven – zorgt voor dikkere en stevigere celwanden.
 
Ijzersulfaat helpt de grasmat afharden.
 
Hoe dikwijls bemest je dan?
 
Lastig, want het kan gaan regenen en wel dagen op rij.
De meststoffen kunnen gelijk uit de wortelzone spoelen.
De luisteraar kan dit best afstemmen op het weer en kan best geen al te kleine zak meststoffen kopen. 
De zak heeft een lage N-waarde.
 
De stelling van de luisteraar klopt: in een ‘slecht’ najaar kan je in de eigen tuin en grasmat veel meststoffen inzetten omdat het allemaal veel te snel uitspoelt. Wel opletten dat je niet gaat overbemesten…
Strooi zeker ook niet de volledige zak uit over het gazon.
 

De luisteraar weet niet goed wanneer de laatste maaibeurt valt.

 
Hoe later je maait, hoe groter de kans op vorstschade. 
Als de luisteraar tijdens november nog volop zou maaien – eventueel nadat er toch stikstofrijk bemest zou zijn – kan dit een verdubbeling van schade opleveren aan de grasmat tijdens de winterperiode. Probeer ook de maaihoogte te vergroten. Bij sommige grassoorten kunnen bij een te lage maaihoogte zelfs reservestoffen worden weggesneden, zeker als de luisteraars zou besluiten om tijdens de herfst alles nog eens goed kort te zetten net voor de winter valt….
 
 
Samenvatting gesprek:
 
– een deftige gazon tijdens de herfst/winter:
– zet in op magnesium: dat houdt de grasmat meer dan redelijk groen
– ijzersulfaat helpt om de grasmat af te harden
– kali en calcium zijn goed voor de celdeling en celwanden
– stikstof : uw gras blijft maar groeien en gaat zwak de winter in
– als je zou bemesten: regen laat meststoffen uit de wortelzone spoelen: mest bij maar overdrijf niet
– zet de messen hoger van de grasmaaier
– zet de grasmat zeker niet extra kort net voor de winter
– bedenk dat hoe langer/later u maait, hoe groter de kans toch wel wordt op vorstschade
 
 

PRAKTIJKVOORBEELD ONDER:
complexe inzaai van diverse grasmengsels.

Gefundeerde graspaden, gras geschikt voor vochtige bodem, weidetypes, bestand tegen zout , zon en schaduw, sport en spel,…

PRAKTIJKVOORBEELD ONDER:
complexe inzaai van diverse grasmengsels.

Houd ook rekening met het onderhoud en bijvoorbeeld doorzaaien & herinzaaien,…

PRAKTIJKVOORBEELD 1:
GRAS EN TIJDELIJKE ONDERWATERZETTING - GAZON IN WADI'S

Afbeelding boven : de wortelzone van Engels Raaigras: gezaaid begin maart. A: 2 weken na zaaien; B: 4 weken na zaaien; C: 10 weken na zaaien; D: 61 weken na zaaien (14 maanden) (Kutschera en Lichtenegger, 1982) 

 

  • Wortelgroei van gras zit in de bovenste 10 a 20cm tot 40cm van de toplaag. Indien de tijdelijke onderwaterzettingen frequent voorkomen, zullen graswortels eerder oppervlakkig groeien. Beperk bemesting en beperk dus de voedingsstoffen in de bovenste toplaag zodat wortelgroei toch dieper kan gaan. Meststoffen spoelen sowieso snel uit in wadistructuren.
  • Vochtminnende grassoorten nemen sneller de overhand in wadi’s, zoals straatgras en ruwbeemdgras. Dit is niet wenselijk.
  • Vochtminnende grassoorten zijn tevens weinig betredingstolerant.
  • Indien er sprake zou zijn van wateroverlast: controle is te adviseren bij een bolle grondwaterspiegel. Plaats eventueel peilbuizen op het niveau van eventuele drains.
  • Drains zijn niet altijd aan te bevelen. Er mag geen inwendige vervuiling zijn en de perforatie niet verstopt. Denk bijvoorbeeld aan ijzerhoudend grondwater dat oxideert in uw drainagesysteem. Als je toch per se wil draineren in een ijzerrijke omgeving, gebruik dan grof omhullingsmateriaal rond de drain en bedenk dat je de drainage moet reinigen.
  • Zwerfvuil, zoals zelfs bladafval verzamelt gemakkelijk in wadi-structuren. U hebt meer onderhoud.
  • Bedenk dat toplagen in wadistructuren sterk kunnen uitdrogen, zeker wanneer u deze toplaag extra doorlatend maakt. Dit betekent dan weer dat de ‘watergift’ nauwelijks wordt opgenomen door de grond / de grasmat, wat uiteindelijk ook weer kan uitmonden in een overstroming ipv een infiltratie.
  • Het water dat uw wadi vult, kent doorgaans een verhoogde concentratie aan onkruidzaden. Onkruiden kunnen zich massaal vestigen in wadi’s.
  • Let op met de hellingsgraad van de wadistructuur en vermijd zoveel mogelijk afstromend water.
  • Algemene bemerking: wadi-structuren kan u best met een hekwerkje omheinen. Dit vermijd alvast deels fecale verontreiniging van het infiltratieveld.

Altijd vochtige bodems in wadistructuren?

Een wadi met een constante vochtige bodem is niet of onvoldoende waterdoorlatend. Mogelijk (?) wordt de wadistructuur gecombineerd met niet te natte maar wel vochthoudende zones? Op het uitvoeringsplan zie je dan zowel wadizone’s als bijvoorbeeld moeraszone’s. 

VOCHTIGE BODEM/ZONES

– Wit struisgras
– Beemdlangbloem
– Kamgras
– Timotheegras

&

– Ruwbeemdgras
– Rietzwenkgras

Bewortelingsdiepte

Is afhankelijk van:

  • pH-waarde bodem
  •  aëratie
  • indringingsweerstand
  • intensief gebruik?
  • het maairegime
  • N-bemesting
  • de vochtvoorziening

GRASSOORTEN DIE IN PRAKTIJKVOORBEELD 1 GENOEMD WORDEN

BEEMDLANGBLOEM

  • Is een voedergewas
  • Wordt snel verdrongen door Engels Raaigras en kan hier dus niet mee gecombineerd worden
  • Is zowel een weide- als hooitype (afhankelijk van de doorschietdatum)
  • Als weidetype groeit dit platter uit dan hooitype
  • Tracht naar een lage N-bemesting
  • Zeer goed bestand tegen koude en ook vochtige omstandigheden
  • Verdraagt maaien zeer goed

TIMOTHEE

  • Is een voedergewas
  • Wordt snel verdrongen door Engels Raaigras en kan hier dus niet mee gecombineerd worden
  • Is zowel een weide- als hooitype: weidetypen bloeien later dan hooitypen
  • Kan goed tegen maaien, maar minder goed tegen beweiding
  • Zaai niet dieper dan 1cm
  • zie je regelmatig in mengsels voor paardenweiden

KAMGRAS

  • Wordt niet als voedergewas gebruikt
  • Overleefd strenge winters niet
  • Zie je wel eens op zavel- en kleigronden
  • Kan goed tegen betreden

WIT STRUISGRAS

  • Kies Wit Struisgras owv de tolerantie voor het kort maaien, de zodedichtheid en de wintervastheid. Wit Struisgras scoort slecht op vlak van opkomstsnelheid en bespelingstolerantie.
  • Struisgras vormt vrij snel veel vilt.
  • Zie je eigenlijk niet zo snel in mengsels opduiken

RUWBEEMDGRAS

  • Gevoelig voor droogte tijdens de zomer
  • Heeft bij laag grondwater een gewas met vrij zware legering: legeren is het omvallen van de plant

Particuliere mengsels:

speelazon.

Op droge grond:
Rietzwenkgras 80 % Veldbeemdgras 10 % Engels raaigras 10 %

Dit mengsel bestaat grotendeels uit diepwortelende (tot 60cm) rietzwenkgrassen. 

Minder maaien:
Fakkelgras 50 % Engels raaigras – fijnbladig 10 % Veldbeemdgras 10 % Roodzwenkgras – gewoon 30 %

Ook particuliere grasmengels bevatten heel wat grassoorten. Particuliere mengsels zijn vooraf samengesteld en voldoen dus niet aan specifieke groei-omstandigheden. Particuliere mengsels worden ingezet op tuingronden met algemene kenmerken/eigenschappen.

PRAKTIJKVOORBEELD 2:
MOERASSIGE GRONDEN / GRASLANDEN

  • geknikte vossenstaart
  • rietzwenkgras
  • rietgras
  • mannagras
  • liesgras

PRAKTIJKVOORBEELD 3:
GEFUNDEERDE GRASPADEN

GRASSOORTEN

STRAATGRAS

  • Groeit bij pH van 5-7
  • Kiemt vanaf 8°C

ENGELS RAAIGRAS

  • Grasveldtype & weidetype
  • geschikt voor sportvelden, dijken, speelgazons en recreatieterreinen
  • indien speelgazon: opteer voor veldbeemdgras
  • Zaaidiepte = 2-4cm (indien gemengd met veldbeemdgras: 1-2cm)
  • Groei bij pH van 6-7
  • Kies Engels raaigras owv de bespelingstolerantie en de opkomstsnelheid.
  • Kiemduur :

ITALIAANS RAAIGRAS

VELDBEEMDGRAS

  • Grasveldtype
  • geschikt voor sportvelden, dijken, speelgazons en recreatieterreinen
  • Kies veldbeemdgras owv de wintervastheid, de zodedichtheid en de droogtetolerantie.
  • Zeer droogteresistent

ROODZWENKGRAS

  • Grasveldtype
  • Groeit bij pH van 5.5-6.5
  • Vormt vrij snel veel vilt en bijgevolg ideale omstandigheden voor straatgras.
  • Kiemt vanaf 10°C.

Voorbeelden Roodzwenkgras – gewoon:

  • Gima
  • Balkan
  • EuroCarina
  • enzoverder

GRASMENGSELS

MENGSELS VOOR ZEEDIJKEN

Indien veel gemaaid:
10% Engels raaigras (van het grasveldtype), 30% , 30% veldbeemdgras (fijne uitlopers), 30% veldbeemdgras (forse uitlopers) en totaal in kg per ha: 60-80

40% Engels raaigras (van het weidetype), 25% , 15% veldbeemdgras (fijne uitlopers), 10% veldbeemdgras (forse uitlopers), 10% en totaal in kg per ha: 50-70

MENGSELS VOOR BERMEN EN BIJVOORBEELD VOORTUINEN OF INZAAIEN VAN GRASDALLEN

Snel groen en kan goed tegen zout

35% Engels raaigras, 5% Veldbeemdgras, 40% Roodzwenkgras (fors), 20% Roodzwenkgras (gewoon)

Snel groen, kan goed tegen zout en vormt een waterwerende mat

10% Engels raaigras, 30% Veldbeemdgras, 30% Roodzwenkgras (fijn), 30% Roodzwenkgras (fors)

Volgens SB 250

25% Roodzwenkgras (fijn), 20% Roodzwenkgras (gewoon RooDzwenkgras), 40% Roodzwenkgras (fors), 15% Veldbeemdgras en totaal in kg per ha: 10-15

30% Roodzwenkgras (uitlopervormend), 20% Roodzwenkgras (gewoon RooDzwenkgras), 25% Hardzwenkgras, 20% Fijnbladig schapegras, 5% Gewoon struisgras en totaal in kg per ha: 25-75

GRAS ZAAIEN (zeer beknopt)

Het ideale moment om gras te zaaien is begin maart tot half april en vervolgens van half augustus tot half september.

waarom het voorjaar?

Dat komt omdat deze periode de grond nog voldoende vochtig is door de hoeveelheid neerslag tijdens de winter. Na half april is de temperatuur voor veel particuliere mengsels gunstiger, maar is de vochtvoorziening minder ideaal. Het kiemingsproces van gras(zaad) start alleszins door opzwelling door waterabsorptie.

De minimumtemperatuur om graszaad te laten groeien, ligt bij benadering tussen de 3 en 5°C, maar is sterk afhankelijk van de grassoort. Té vroeg zaaien – men noemt dit ook wel eens winterzaai – kan ervoor zorgen dat in een mengsel bepaalde zaden andere soorten in het mengsel overvleugelen. Doorgaans wordt eind februari als te vroeg beschouwd om te zaaien.
Een gunstig inzaairesultaat is dus oa temperatuur- en vochtafhankelijk.
Koude en droogte vertragen de kieming, de opkomst en de groei.
Een vertraging van aanslag resulteert dikwijls in minder planten.

Voorts spelen de zuiverheid en de kiemkracht van het zaad ook wel een belangrijke rol. Zaaien in maart wordt als goed ervaren, zaaien begin april wordt dikwijls als ideaal beschouwd tenzij er reeds sprake zou zijn van droogte.
Als u gezaaid heeft en er is bijvoorbeeld ook reeds kieming waarna een vorstperiode optreedt, bestaat er kans op opvriezen en ijsbeschadiging. Het jonge gras kan ook uitvriezen.

Als er sprake zou zijn van droogte kan beregening hulp bieden, maar let op dat u geen kiemschimmels in de hand werkt. Vrij water mag sowieso niet te lang in contact blijven met de wortels van het gras. Dikwijls wordt het zaaibed zwaar gerold om uitdroging tegen te gaan. Een zaaibed is dus fijn, vast en ook vrij van zware compactie. Een eerste maaibeurt start van zodra het gras minimaal 4cm hoog is, enkel de toppen worden dan gemaaid. Daarna laat u het gras groeien tot 6 cm en maai je tot 4cm hoogte. Vervolgens kan je de messen laten zakken tot:

– 2 a 2.5cm voor siergazons
– 3.5 a 4cm voor speelgazons

samenvatting

– gazon zaaien kan vanaf begin maart
– de vochtvoorziening is die periode ideaal om het kiemingsproces te starten
– let op: vorst kan ijsbeschadiging geven
– gazon zaaien kan in ideale omstandigheden tot half april
– let op: de temperatuur is dan wel gunstiger, droogte kan voor problemen zorgen
– het zaaibed wordt doorgaans zwaar gerold om uitdroging van het zaaibed tegen te gaan
– beregening kan de bodem verzadigen en schimmels in de hand werken

Praktijkvoorbeeld:

speelazon.

Op droge grond:
Rietzwenkgras 80 % Veldbeemdgras 10 % Engels raaigras 10 %

Stel dat u bovenstaand mengsel wil zaaien op uw droge zandgrond:

zaai je dan in het voorjaar? of zaai je dan in het najaar?

  • rietzwenkgras heeft warmte nodig: de bodem moet dus reeds goed opgewarmd zijn. Een goede vochtvoorziening is echter nodig voor een goede kieming. 
  • rietzwenkgras ontwikkelt traag.
  • geef de voorkeur aan najaarszaai ipv voorjaarszaai owv het rietzwenkgras. Zaaien kan tijdens de eerste 2 weken van september.
  • rietzwenkgras kan beter tegen droogte dan Engels raaigras.

 

Afbeelding boven | Pleksgewijze uitval in de grasmat. Een grasmat bestaat uit diverse grassoorten. Rietzwenkgras is diepwortelend: mogelijk is het interessant om in de toekomst uw mengsel daar op aan te passen. Pleksgewijze uitval kan ook duiden op de aanwezigheid van engerlingen.

PLEKSGEWIJZE UITVAL EN VRAATSCHADE

ENGERLINGEN

  • Vreten aan de wortels van het gras. De zode komt losser te liggen en verdroogt daardoor sneller.
  • Vogels beschadigen de grasmat verder omdat ze de larven opeten.
  • De schade is groot. In juli tot september kunnen grote delen van de grasmat afsterven.
  •  Er is verhoogde onkruidgroei thv de beschadigde grasmat