BODEM

BOMEN

HAGEN

STRUIKEN

GAZON

VASTE PLANTEN

BOMEN

DEZE RUBRIEK WORDT VERDER AANGEVULD IN ENERZIJDS TABELVORM EN
ANDERZIJDS PRAKTIJKVOORBEELDEN.

Een absoluut veilige boom bestaat niet. Een boom kan breken en schade veroorzaken zonder dat er mechanische defecten vertoont worden. Bomen zijn levende organismen. De standplaats en de gebeurtenissen die deze standplaats met zich meebrengen, zijn van groot belang voor de beoordeling van de kwaliteit van bomen. Grondwerken, rioleringswerken en wegenwerken kunnen bijvoorbeeld de stabiliteit van bomen na vele jaren maar pas aantasten. Resultaten na inspectie moeten steeds met de nodige voorzichtigheid en deskundigheid geïnterpreteerd worden.

 

Bomen die in tuinen groeien, zijn dikwijls niet vrij uitgroeiend.
Bomen die naast de oprit of het terras worden gezet, worden voornamelijk beheerd ifv een takvrije stamlengte. Maar ook de kroonontwikkeling en -verzorging zijn belangrijk. Achterstallig, verwaarloosd of problematisch onderhoud kan er helaas voor zorgen dat een boom niet meer in een gewenste onderhoudstoestand te brengen is.

TEGENWOORDIG IS HET THEMA KLIMAATBOOM 'HIP EN HOTTER THAN MY DAUGHTER.' HET IS OUDE WIJN DIE IN EEN NIEUWE ZAK GESTOPT WORDT.

Het woord ‘klimaatboom’ is vooral erg duur om in gebruik te nemen door kwekerijen. De plantencatalogus moet aangepast worden als zij dit thema in hun assortiment willen betrekken. Al deze wijzigingen kosten veel geld en de papieren catalogus wordt alleen maar dikker en duurder. Ook de online catalogus en webshop vragen meer werk en veel investering. Op een aantal professionele vlakken wordt dit woord alleszins niet gebruikt. Geen idee waarom je nu plots  per se over klimaatbomen wil spreken terwijl de bomen inderdaad reeds vele jaren bestaan en hun kwaliteiten reeds lang gekend zijn.  Enerzijds stapt men sowieso niet mee in begrippen waarvan geweten is dat het ondernemingen in onnodige uitgaven zet, anderzijds houdt men niet van een gehypte benaming en het hele marketing-gedoe achter de klimaatboom. Klimaatboom? Het is een weinigzeggend buzz-woord dat de media graag gebruikt. Mediabedrijven bieden vaak het weerwoord dat het een benaming is die vooral vlot en gratis verspreidt. Het mag dan wel een duur woord zijn dat zich duur in de boekhouding neerzet…, het woord is gelijk erg goedkoop om in omloop te brengen en te houden – althans op sommige plaatsen neemt men dit gratuit aan. Het zouden een aantal grotere kwekerijen zijn die zelf deze vermarkting hebben gerealiseerd en het zouden toch vooral techneuten zijn die moeilijkheden hebben met andere benamingen. Helaas zijn ook deze tuineigenaars die in de hobby-sfeer werken een belangrijke doelgroep die dan niet of onvoldoende bereikt wordt. Kleinere en minder fortuinlijke kwekerijen die niet op deze kar (kunnen) springen (wegens te weinig budget), zouden volgens sommige media-bedrijven toch die banklening moeten aangaan om de ommezwaai te maken. Op adviesbureaus zegt men het gewoon als volgt: ‘ Het is oude wijn in een nieuwe zak ‘. Ik ben zelf vooral blij dat ik in een job of positie zit waar er vooral ook naar de standplaats wordt gekeken. Ik ben nog meer blij dat ik deze hypes alleszins niet moet mee volgen en in dossiers moet verwerken en mij/anderen dit woordgebruik veel geld zal kosten. Met andere woorden: let goed op waar je welk woordgebruik neerzet, of je zou ook wel eens in een eindeloze opsomming kunnen terechtkomen van allemaal populaire en niet-populaire modewoorden en vooral ook  containerbegrippen die circuleren op bijvoorbeeld social media. Gebruik ze maar niet op onafhankelijke studiediensten en zet ze ook niet neer op bijvoorbeeld milieudiensten die meer belang hechten aan bijvoorbeeld de standplaats. Langs de andere kant krijg ik ook te horen dat ik een mediakantoor niet mag vergelijken met een reclamebureau en al helemaal niet met het gratis social media. Want spreken we nu eigenlijk over een hype, een rage of een reclamestunt,…  en krijgen we dit ‘ding’ ( dat we dan maar klimaatboom noemen of heten – gelieve naar eigen goeddunken in te vullen) dan toch een keer deftig verwoord. Lees dit ook maar eens : www.boomzorg.nl

 

Foto boven : herfst en bladruimen maar soms ook snoeien:
Als bomen op foute tijdstippen worden gesnoeid, ontstaat er:

– insterving, en op langere termijn blijvend wondvocht en schimmelgroei

Ruim het blad op

1 Van onze luisteraars heeft geen zin om het blad (dat van de bomen gevallen is) op te ruimen.
Goed idee of slecht idee om dit te laten liggen?
 
Er vallen toch wel wat parasieten samen met het blad op de grond. 
Deze parasieten overwinteren vervolgens in de bodem of op/in het afgevallen blad.
 
Blad opruimen is vooral interessant bij organismen die IN het blad leven,
en dan zit je bij de paardenkastanjes, berken, platanen en de beuken. 
 
Als je dit blad opruimt, laat je de infectiedruk in de tuin dalen. 
Het is nog niet zo slecht om het blad van sommige bomen dus op te ruimen.
 
Over wat soort van organismen spreken we dan?
 
Mineermotten, mineerbladwespen en bijvoorbeeld ook mijnmotten,…
Op platanen, okkernoten en ook paardenkastanjes zitten dan weer schimmels … 
 
Wat doe je met dat blad?
 
Afvoeren 
en onder gecontroleerde omstandigheden composteren.
 
Bij een hoge plaagdruk kan dit zelfs door een erkend gespecialiseerd recyclagebedrijf of composteringsbedrijf dat je zou inschakelen.
 
In de eigen tuin kan je dit niet composteren ?
 
Je neemt altijd een risico als je zelf composteert. 
 
Als de eigen composthoop hoge temperaturen kan bereiken, 
lukt het om ziektes en/of plagen onder controle te houden. 
 
Algemeen mag je wel stellen dat groenafval gewoon 
op een hoop verdwijnt zonder dat er een deftig proces optreedt.
 
De composthoop lijkt trouwens dikwijls meer op een takkenhoop waar al deze organismen voordeel bij hebben. Composteren vraagt kennis en inzet. 
Het lukt, maar je moet de moeite nemen om het effectief goed te doen.
 

Het lukt de tuineigenaar niet.

 
Dan valt het te overwegen om op een bepaald tijdstip tijdens het voorjaar een laag grond van 6cm dik over de composthoop te gooien of misschien beter (?) de composthoop tijdelijk met jutten zakken af te dekken.
 
De bedoeling is om de plagen zoals bijvoorbeeld bladwespen de ‘vlucht’ niet te geven.
 
 
Levert elke paardenkastanje dezelfde plaagdruk?
 
Neen. De paardekastanjemineermot zit enkel op de witte paardenkastanje. 
De mot komt nauwelijks voor op de roodbloeiende hybridesoort. 
De mot zal wel de eieren leggen op dat blad, maar die ontwikkelen niet verder dan een bepaalde larvefase. 
 
Het is en blijft wel belangrijk om het blad te ruimen en af te voeren bij dus die witte paardenkastanje omdat plagen zoals de paardekastanjeminneermot kan ‘overspringen’ op pakweg een Acer pseudoplatanus of een Acer platanoides die er naast staat.
 
Moet dat bladruimen meteen gebeuren? 
Het ligt er en het moet gelijk weg?
 
Ifv de plaagdruk en een infectie die in het blad blijft: neen .
Je zit met poppen. 
Je zou moeten weten wanneer de mot uit de pop komt. 
Je kan de tijd hebben tot uiterlijk eind februari.
 
Met het bladruimen moet je wel opletten dat de pop niet uit het blad valt.
 
Je kan dus in principe alles op een hoop ‘harken’ (liever niet harken want dan valt die pop daar weeral uit) en afdekken tegen de tijd dat de motten en de wespen de ‘composthoop’ zouden verlaten.
 
 
SAMENVATTING GESPREK:
 
– het blad dat valt tijdens de herfst kan parasieten bevatten
– als je dit blad laat liggen, kan er infectiedruk ontstaan
– bladruimen gebeurt best voorzichtig omdat poppen uit het blad kunnen vallen
– parasieten in het blad kan je composteren, maar dat lukt niet altijd
– dek de composthoop af zodat de vlucht niet genomen kan worden
 
1 Van onze luisteraars wil weten of het echt wel zo goed is om het afgevallen blad te laten liggen…
 
Je hebt eigenlijk 2 soorten blad:
> er bestaan bomen waarvan het blad snel verteert en in de bodem wordt opgenomen.
> er bestaan bomen waarvan het blad veel lignine en/of looizuur bevat: dit blad verteert niet snel en blijft lang herkenbaar aanwezig.
 
Van zodra een boom groot is, kan er zeel veel blad van dezelfde boom in jouw tuin terecht komen. 
 
De aard van het strooisel dat op en in de bodem komt, 
beïnvloedt welke bodemorganismen voorkomen en welke humusvorm ontstaat.
 
Eiken, beuken en naaldbomen hebben slecht afbreekbaar strooisel. 
Slecht afbreekbaar strooisel remt net de activiteiten van de bodemfauna, wat resulteert in een bovengrondse stapeling van organisch materiaal, een gebrekkige doormenging en (uiteindelijke) verzuring.
Bij naaldbomen (denk aan de kerstboom die wel eens in de tuin verdwijnt) zijn regenwormen zelfs quasi afwezig. 
 
Regelmatig lees je wel eens dat afgevallen blad aan een hoog tempo composteert tot plantenvoeding: deze stelling is fout. 
 
Een bodemvruchtbaarheid verhogen of herstellen (dit gebeurt zeker en vast) betekent dat er mogelijk zelfs een wisseling van een (hoofd)boomsoort moet gebeuren.
De bedoeling is dan om een omslag van stapeling of doormenging te realiseren. 
 
Als de luisteraar veel eikenbladeren heeft in de tuin en deze wil laten liggen, is het sterk aan te bevelen om er een linde naast te zetten. 
Als de luisteraar veel beukenbladeren heeft, is het aan te bevelen om deze boom te combineren met een gewone esdoorn.
Dit alles om gewoon nog maar om de ‘strooiselkwaliteit’ te verbeteren en dat er ‘minder’ stapeling zal zijn en dus betere doormenging.
 
Makkelijk afbreekbaar strooisel leidt tot een toename van regenwormen en een snellere omzetting en meer vermenging van humus. 
De luisteraar laat alle verzurende eiken- en beukenbladeren liggen, en doet er verder niets mee. Er is geen plaats voor een extra boom.
 

De overige beplanting dient er op afgestemd te worden.

Dikwijls zie je dat tuineigenaars zeker wel weten welke planten in schaduw of halfschaduw worden gezet, 
maar net zo dikwijls zie je dan een Rhododendron nabij bomen waarvan het bladafval de bodem net meer basisch maakt.
 
Bijvoorbeeld lindesoorten slaan kalk op in het blad dat in de bodem weer vrij komt.
De schaduwplanten (de struiken die worden gezet) staan dan wel op de juiste plaats (in de schaduw), 
maar ze groeien niet goed of zijn meer ziektegevoelig.
 
Er bestaan gelukkig tal van zuurminnende soorten die je kan planten, zoals Skimmia, Azalea, Rhododendron, Camelia,…
 
Esdoorns (de Oost-Aziatische soorten) en Magnolia’s werken ook uiteindelijk verzurend.
 
 
De luisteraar laat het blad van de paardenkastanje liggen.
 
Paardenkastanje werkt licht verzurend. De bladstelen en nerven verteren trouwens vele langzamer dan het bladmoes. Het blad bevat veel looizuur.
Op de witte paardenkastanje vind je bovendien ook de paardekastanjeminneermot. 
Tijdens de zomer worden de bladeren reeds bruin en vallen ze voortijdig van de boom.
Het insect houdt de winterslaap als pop in het blad. Als de luisteraar dit blad niet ruimt, verhoogt de plaagdruk. 
Deze plaag kan trouwens overspringen op een Acer pseudoplatanus of een Acer platanoides. 
In (op) redelijk wat blad, overwinteren niet alleen plaaginsecten maar vind je ook schimmelziektes.
 
Met betrekking tot het al dan niet blad ruimen, kijk je beter met een iets meer kritische blik en 
grijp je tijdig in, als je problemen ziet verschijnen.
 
 
Samenvatting gesprek:
 
– bladruimen: er bestaan bomen waarvan het blad slecht verteert
– er ontstaat een bovengrondse stapeling van organisch materiaal, een gebrekkige doormenging en verzuring van de bodem
– om de bodemvruchtbaarheid te verhogen of te herstellen betekent dat er mogelijk zelfs een wisseling van een (hoofd)boomsoort moet gebeuren
– pas de overige beplanting van uw tuin aan: niet alle planten groeien gemakkelijk op zure grond
– blad kan plaaginsecten bevatten en ziektes
– ruim op wanneer u problemen vaststelt

PRAKTIJKVOORBEELD 1 : AANPLANT WATERLOOP

  • In functie van de stroomrichting van de waterloop ontstaan er zand- en grindbanken (thv de trage stroming) en onstabiele oevers (langs de snelle stroming). Sommige bomen kunnen door hun wortelgestel de oever verstevigen.
  • Bedenk dat er een wettige ruimingsstrook voorzien moet worden. Deze ruimingsstroken moeten soms langs beide oevers aangelegd worden. 
  • Sommige bomen groeien niet of slecht in graslanden en verdragen geen onkruid.
  • Als de waterloop dan ook nog eens grenst aan bijvoorbeeld paardenweiden of eventueel bouwland, moet bekeken worden dat de bomen geen waardplanten zijn voor schadelijke insecten en/of het plantafval niet giftig blijkt te zijn voor dieren.
  • Wanneer verwacht wordt dat vogels nestplaatsen bouwen, moeten er bomengroepen geplant worden.
  • Afhankelijk hoe de bomengroep wordt aangeplant, kan er takbreuk langs de leizijde ontstaan omdat er lokaal wervelingen optreden.
  • Het mag niet de bedoeling zijn dat oppervlakkige beworteling de recreatie (zoals wandelen en fietsen) benadeeld.
  • Vaak worden inrichtingen gecombineerd met al dan niet droogvallende poelen.
  • Bomen dienen dikwijls voor beide uitersten geschikt te zijn: gedurende langere periode verzadigde bodem (vb tijdens de winter) en periodes van droogte (vb tijdens de zomer).
  • Bomen die vochthoudende grond verkiezen, zullen op droge (schrale) grond stamopslag en schrale kronen ontwikkelen en andere gebreken vertonen.
  • Bedenk dat ondoordringbare bodemlagen de bomen kunnen opduwen.
  • Het is raadzaam om geen bomen te planten op plaatsen waar de gemiddelde grondwaterstand hoger is dan 60cm. Dit om windworp als gevolg van een te natte en daardoor instabiele groeiplaats te vermijden.

Prentje boven | Waterloop, meandering en grondwaterstanden. Weet wat je waar plant.

PRAKTIJKVOORBEELD 2 : GESLOTEN LAANSTRUCTUUR EN OPWAARTSE STUWING - ONTLASTING VAN LOKALE VERVUILING

  • Lokale vervuiling kan worden ontlast door opwaartse stuwing
  • Hou rekening met de gangbare windrichting en eventueel lokale obstakels die het stromingspatroon beïnvloeden.
  • Schaduwwerking kan tijdens de bladperiode voor overlast zorgen bij huizen en terassen. Als criteria stellen sommige gemeenten dat er structurele hinder is als er over het ganse jaar gezien, gemiddeld minder dan 5 uur per dag zonlicht in de woning is. Deze criteria gelden echter nooit voor monumentale, waardevolle bomen en bomen in hoofdstructuren.
  • De structuren worden steeds ifv de huidige en toekomstige zonnepanelen ontworpen zodat er geen of uiterst bepekt opbrengstderving is.
  • Er worden nooit bomen aangeplant in verstedelijkte omgeving, binnen of buiten de bebouwde kom als de gemiddelde grondwaterstand hoger is dan 60cm. Dit om windworp als gevolg van een te natte en daardoor instabiele groeiplaats te vermijden.
  • Bomen moeten bestand zijn tegen strooizout en spatzout.
  • Bomen mogen geen overlast of klachten geven ten gevolge van allergieën. Belangrijke veroorzakers zijn bijvoorbeeld berk, els en boomhazelaar. Bedenk dat pollen kilometers ver door de wind meegevoerd kunnen worden waardoor een aangepast onderhoudsbeleid wordt ingevoerd en bomen tijdig gesnoeid moeten worden.
  • Directe kortgolvige straling & kortgolvige straling: infrarood & thermisch infrarood.
  • Bladruimen: parasieten kunnen in het afgevallen herfstblad overwinteren. Denk bijvoorbeeld aan de Plataanvouwmot: de pop overwintert in de mijn. Indien blad niet geruimd wordt, kan plaagdruk ontstaan.

Straten en boulevards zijn een verstedelijkt milieu waar bomen schaduw creëeren, het lokaal windprofiel beïnvloeden, de leefomgeving voor mens en dier verbeteren en vooral het openbaar domein verfraaien. Bomen in een verstedelijkte omgeving worden reeds lang owv hun specifieke kwaliteiten gekozen. Grote oppervlakken verharding en bijgevolg verdroging van de bodem, lokale windprofielen en zelfs het hitte-eiland effect zijn helemaal niets nieuws onder de zon. De verkoelende werking van bomen komt voornamelijk door de schaduw die ze werpen op het hete asfalt. Bomen moeten bovendien tegen spatwater en toename van het zoutgehalte in de bodem kunnen. Wanneer naar een zo ruim mogelijk assortiment wordt gegrepen, kunnen er bomengroepen ipv bomenrijen gecreëerd worden. Biodiversiteit mag in dit verhaal niet op de achtergrond verdwijnen. Een soortenarme beplanting is nooit aan te bevelen. Hoe groter en ruimer de keuze aan bomen is, des te leefbaarder de omgeving voor iedereen wordt.

INTERESSANT OM TE LEZEN :
 
– M G R Cannell : Growing trees to sequester carbon in the UK : answers to some common questions : een kort verslag van slechts 11 blz, maar interessante lectuur voor diegene die met stadsbomen in contact komt.
 
– Effects on carbon storrage of conversion of old growth-forrest to young forests : een kort verslag van slechts 4 blz en opnieuw interessante materie. Ook hier een ton verwijzingen naar studies. 
 
.

PRAKTIJKVOORBEELD 3 : OPEN LAANSTRUCTUUR EN LUCHTZUIVERING

PRAKTIJKVOORBEELD 4 : BOMEN NABIJ OPRITTEN

Bomen kunnen opritten en terassen beschadigen. Deze schade kan op verschillende wijzen ontstaan en verschillende schadebeelden geven:

  • De boomspiegel kan te klein zijn. De diktegroei van de stam en wortellijsten drukken de verharding op, wat je vooral wel eens ziet bij bomen die snel groeien. Bomen met hoge en brede wortellijsten geven op dat vlak veel problemen. De schade zit dan nabij (thv) deze boomkader.
  • Wortelopslag (al dan niet spontaan) zorgt ook voor problemen. Dit zijn jonge uitlopers uit de boomwortels wat vooral moeilijkheden geeft in halfverhardingen.
  • Een hoge en stabiele vochtigheidsgraad en een lage vruchtbaarheid onder verhardingen zorgen er dan weer voor dat wortels groeien tot een voedzamer milieu. Dit zijn gestelwortels die de verharding opdrukken en de schade zie je dan dwars over de oprit.
  • De grond kan inkrimpen. Dit is de waterontrekking door boomwortels die tot 3x zover als de kroonprojectie kan gaan.
  • Ter info: je kan niet zeggen dat de schade aan verhardingen soort-gebonden is. Bijvoorbeeld: veldesdoorn en Noorse esdoorn hebben beide een vrij vlak wortelsysteem maar een veldesdoorn zal minder hinder geven dan een Noorse esdoorn. Er bestaat ook nog zoiets als een witte esdoorn. Witte esdoorns geven zelfs zéér vaak hinder.

Opritten kunnen aangelegd worden zodat wortels minder hinder geven. Het wordt dan wel erg duur :

  • Er kan een laag grof puin gelegd worden van minimaal 30cm dik, dat NIET afgestrooid wordt met zand. In deze puinlaag is er indringingsweerstand.
  • Voorzie eventueel wortelsleuven, gevuld met zand met lossere pakking.
  • Reken dat 3/4 van de uiteindelijke kroonprojectie vrij moet zijn van obstakels en eventueel verbeterd met een goed grondmengsel.
  • Plant de boom eventueel in een bodemloze container die u ingraaft waarvan je weet dat de wortels niet doorheen de wand kunnen groeien en sneller in contact komen met de wortelsleuven.
  • Ter info: opritten dragen doorgaans geen zwaar en frequent verkeer.

PRAKTIJKVOORBEELD 5 : BOMEN EN HERFSTVERKLEURING

Herfstkleuren kunnen in onze contreien best saai zijn. Ons klimaat is doorgaans niet gunstig voor krachtige kleurschakeringen tijdens de herfst. Als bij een bovengemiddeld spectaculair effect willen ieder jaar, moeten we ons richten tot betrouwbare uitheemse soorten.

  • Japanse esdoorns kan je ook kiezen voor het wintersilhouet. Acer Bi-ho geeft een mooie goudgele herfstverkleuring en rode takken.
  • Japanse notenboom kleurt uitbundig geel. Let echter goed op met de Japanse notenboom !! Deze kunnen verschrikkelijk stinken !!!!
 

VORMING VAN WATERLOTEN / OPSLAG

OP DE STAM / TAKKEN

OP DE STAMVOET

OP DE WORTELS / UITLOPER VAN

  • Quercus robur (takken+stam)
  • Acer pseudoplatanus (stam)
  • Platanus hispanica (takken)
  • Quercus rober
  •  
  • Fagus sylvatica
  • Alnus incana
  • Amelanchier lamarckii
  • Aralia elata

WORTELS

TE OPPERVLAKKIG

  • Quercus robur
  • Betula lenta
  • Betula papyrifera
  • Betula pendula subsp. pendula
  • Betula utilis subsp. albosinensis
  • Betula utilis subsp. jacquemontii
  • Betula utilis subsp. utilis
  • Carpinus betulus

OVERLAST

Nogal wat bomen geven overlast door bijvoorbeeld vruchtval. Sommige bomen stinken bovendien zo erg dat ze terecht in een kap worden gezet.

 

VERSCHRIKKELIJKE STANK

VRUCHTVAL MET VLEKKEN

FAUNA & FLORA

Sommige vogels hebben een territorium nodig en dus een bomengroep ipv een soortenarme bomenrij. Afhankelijk hoe u de bomen zet (in gemengde groep of soortenarme rij), ontstaan er andere biotopen.

VLAAMSE GAAI

  • Quercus robur

SPECHT (SPECHTGATEN)

  • Quercus robur (vermoedelijk een middelste bonte specht)

HOUTDUIF

  • Quercus robur

GEBREKEN

Plant bomen sowieso nooit te kort tegen elkaar: dit leidt tot lichtgebrek, taksterfte en opener groeiende kronen. Het is spijtig dat bomen en planten gebreken vertonen doordat zij foutief aangeplant werden. 

STAMROT

  • Quercus robur

BLADVLEKKENZIEKTE

  • Platanus hispanica

ZWAMAANTASTINGEN

  • Quercus robur

TOPSTERFTE

  • Acer pseudoplatanus ‘Wilhelma’

VERGAFFELING

  • Acer pseudoplatanus ‘Wilhelma’

Sommige bomen zijn gevoelig voor wind. Hierdoor kan topsterfte ontstaan en daardoor vergaffeling van de topscheut.

  • Acer pseudoplatanus ‘Wilhelmina’

BOMEN GEVOELIG AAN TAKBREUK OP JONGE LEEFTIJD

  • Platanen

BOMEN GEVOELIG AAN TAKBREUK OP OUDERE LEEFTIJD

  • Platanus hispanica (bomen van 30 jaar oud): owv massaria-ziekte, vooral de onderste takken worden getroffen. Ik heb zelf alvast voor een bomenrij van een 4km een kapvergunning moeten opmaken voor dit bomenbestand.
 

INSECTENSTERFTE

  • Tilia tomentosa: massale insectensterfte: hommels, honingbijen & overige insecten zoals wespen, zweefvliegen, vliegen & wantsen. Zilverlinde krijgt soms wel eens negatief advies (de boom mag niet aangeplant worden). De voorkeur wordt dan gegeven aan winterlinde en zomerlinde.
 

TE VERMIJDEN BIJ ALLERGIE

  • Alnus cordata
  • Betula lenta
  • Betula maximowicziana
  • Betula papyrifera
  • Betula pendula subsp. pendula
  • Betula pendula subsp. szechuanica
  • Betula pubescens
  • Betula utilis subsp. albosinensis
  • Betula utilis subsp. jacquemontii
  • Betula utilis subsp. utilis
  • Carpinus betulus

LAAT BLAD VALLEN TIJDENS DROOGTE

  • Betula nigra
  • Betula pubescens

WINDGEVOELIG: LAAT ZELFS KLEINE TAKJES VALLEN

  • Betula pendula subsp. pendula

ALGEMEEN

  • Er worden nooit bomen aangeplant in verstedelijkte omgeving, binnen of buiten de bebouwde kom als de gemiddelde grondwaterstand hoger is dan 60cm. Dit om windworp als gevolg van een te natte en daardoor instabiele groeiplaats.

BOMEN OP PLAN: MOETEN BOMEN BETER BESTAND ZIJN TEGEN EEN WIJZIGEND KLIMAAT OF DIENEN BOMEN BETER BESTAND TE ZIJN TEGEN AMBITIEUZE PROJECTEN OMDAT TUINEIGENAARS MEER UIT HUN TUIN WILLEN HALEN...?

Leibomen snoeien

1 van de luisteraars heeft leibomen en wil ze tijdens de herfst snoeien.
Wanneer doe je dat best? Vroege herfst of late herfst?
 
Met het snoeien van leibomen wacht je best
– tot de late herfst of
– misschien zelfs winter.

Als je de bomen snoeit tijdens de vroege herfst,
– komen de bomen tijdens het voorjaar slecht in het blad of
– kan zelfs jonge aanplant na enkele jaren sterven.

Dat komt omdat het blad suikers bevat die tijdens het najaar terugtrekken in de twijgen.

Na enkele weken trekken de suikers verder naar het houtweefsel waar het wordt opgeslagen als zetmeel.

Als je te vroeg snoeit, neem je de energie weg
die de bomen nodig hebben om de nieuwe twijgen maar ook nieuwe wortels te vormen.

Jonge vormbomen leggen met deze reden wel eens het lood.

Doordat de suikers worden weggenomen, worden er amper nieuwe wortels gevormd.
Je moet eigenlijk de boom de tijd geven om de energieopslag af te ronden.
 
Hoe snoei je jonge aanplant best?
 
Tracht om :
enkel de eenjarige twijgen weg te knippen en geen houtige takken omdat daar de suikers zitten.

Wacht bij voorkeur tot eind november als het blad volledig gevallen is.

Stel dat je de leibomen toch vaker zou snoeien (bijvoorbeeld meerdere keren per jaar),
zal je merken dat er veel verticale twijgen vormen.

Dikwijls is dit voor leibomen niet wenselijk omdat de geleide takken en de strakke vorm verdwijnen.
De verticale twijgen groeien harder dan de horizontale, wat je alleen maar (nog) meer snoeiwerk geeft.
 
Hoe zit het met oude leibomen?
 
De luisteraar kan een wisselsnoei inzetten waarbij je het eerste jaar slechts 50% van de twijgen wegsnoeit.

Op deze manier ontstaat er 2-jarig hout dat je de winter daaropvolgend pas wegneemt.

De eenjarige twijgen laat je staan. Je neemt dan ieder jaar uitsluitend de oude twijgen weg.

Een andere optie is dat je de boom in z’n geheel pas om de 2 jaar snoeit. 
De meeste eigenaars van leibomen houden daar echter niet van.
 
(Voorts:) Oude leibomen kunnen ook knotten of bollen hebben.
De meeste suikers zitten in deze knotten of bollen en deze zou je in de winter niet mogen afzagen.
 
Kan je leibomen drastisch terugzetten?
 
Ja, maar dikwijls met grote problemen/gevolgen.

De boom stelt een overlevingsmechanisme in en maakt zoveel mogelijk waterloten.
De boom zal ook wortels afstoten.

Dikwijls slaagt de plant erin om nog een paar keer uit te lopen om daarna langzaam af te sterven.
 
Er bestaan echter bomen die veel fotosynthese door de bast leveren, zelfs als al het blad verdwenen is.
Platanen kunnen vrij goed tegen terugzetting. 
 
 
Samenvatting gesprek:
 
– wacht tot het blad volledig gevallen is van bomen om ze te snoeien
– probeer een wisselsnoei in te zetten waarbij je enkel de tweejarige twijgen wegneemt
– Wisselsnoei kan je opstarten door slechts 50% van de jonge twijgen weg te nemen
– de jonge twijgen bevatten de suikers dia na verloop van tijd terugtrekken naar het houtweefsel in de vorm van zetmeel
– snoei je te veel (suikers) weg: de boom komt later in blad en de wortelgroei neemt af
– als u dikwijls zou snoeien: er vormen zeer veel verticale twijgen en de leivorm verdwijnt
– u zet de leiboom drastisch terug: de boom tracht te overleven door waterloten te vormen en wortels af te stoten
– snoei maar pas na eind november
 

SCHADUW

TE ZWAAR - ER GROEIT NIETS ONDER

  • Aesculus x carnea
  • Aesculus flava
  • Aesculus hippocastanum
  • Aesculus indica

SCHEEFSTAND

DOOR DE WIND VEROORZAAKTE SCHEEFGROEI

  • Acer pseudoplatanus ‘Wilhelmina’

SCHEEFGROEI VEROORZAAKT DOOR TE SCHADUWRIJKE STANDPLAATS (ZOALS SCHADUW VAN WONING)

PLANT NIET IN

DE NABIJHEID VAN EEN PAARDENWEIDE

  • Acer pseudoplatanus
  • Acer negundo
  • Acer palmatum
  • Acer sacharinum
  • Acer spicatum
  • Acer sacharum
  • Robinia pseudoacacia
  • Juglans nigra

GRAS & VERMIJD ONKRUID

  • Abies concolor (vooral als de boom nog jong is)
  • Abies fraseri (vooral als de boom nog jong is)
  • Abies grandis (vooral als de boom nog jong is)
  • Abies koreana (vooral als de boom nog jong is)
  • Abies nordmanniana (vooral als de boom nog jong is)
  • Acer davidii
  • Betula ermanii
  • Betula lenta
  • Betula maximowicziana
  • Betula nigra
  • Betula papyrifera
  • Betula pendula subsp. pendula
  • Betula pendula subsp. szechuanica
  • Betula pubescens
  • Betula utilis subsp. albosinensis
  • Betula utilis subsp. jacquemontii
  • Betula utilis subsp. utilis

Afbeelding boven: Niet alle bomen zijn (even) geschikt voor aanplant in verzadigde/natte bodems en/of gras & onkruid.

VERZADIGDE/NATTE BODEMS

  • Abies concolor

VOLLE ZON

  • Acer capillipes
  • Acer davidii
  • Acer palmatum (heeft voorkeur voor halfschaduw)
  • Amelanchier arborea (halfschaduw – zon kan eventueel ook)

VERHARDING

  • Alnus incana (wortelgestel zorgt voor grote problemen in verharding. Eventueel kan als onderstam een Alnus glutinosa gekozen worden om de grootste problemen te vermijden. Plant bij voorkeur op plaatsen waar het wortelgestel de bodem dient te verstevigen.
  • Carpinus japonica

GESCHIKT VERZADIGDE EN ZEER NATTE BODEMS

GESCHIKT VOOR ZEER NATTE BODEMS

  • Salix alba
  • Salix babylonica
  • Salix ‘Chrysocoma’
  • Salix sepulcralis
  • Alnus glutinosa
  • Carya aquatica

TOLEREERT ZEER NATTE BODEMS - TOT ENKELE MAANDEN ONDER WATER

  • Acer saccharinum 
  • Carya illinoinensis 
  • Carya ovata 
  • Diospyros virginiana 
  • Fraxinus pennsylvanica 
  • Gleditsia triacanthos
  • Liquidambar styraciflua
  • Platanus hispanica
  • Platanus occidentalis
  • Populus deltoides
  • Pterocarya fraxinifolia
  • Pterocarya stenoptera
  • Quercus bicolor
  • Quercus palustris (op zure grond)

TOLEREERT ZEER NATTE BODEMS - 1 TOT 6 MAANDEN ONDER WATER

  • Acer negundo 
  • Alnus incana 
  • Betula nigra 
  • Crataegus mollis 

TOLEREERT ZEER NATTE BODEMS - TOT 1 MAAND ONDER WATER

  • Abies balsamea
  • Betula nigra 
  • Quercus phellos
  • Quercus velutina

GESCHIKT VOOR NORMALE EN FLINKE DROOGTE

VERDRAAGT GEMIDDELDE KORTDURENDE DROOGTE (NORMALE TUINGROND)

  • Acer freemanii
  • Acer rubrum
  • Amelanchier arborea
  • Betula alleghaniensis
  • Betula nigra
  • Betula pubescens
  • Carpinus caroliniana
  • Carya aquatica
  • Carya illinoinensis
  • Carya ovata
  • Cercidiphyllum japonicum
  • Crataegus mollis
  • Diospyros virginiana
  • Eucommia ulmoides
  • Fagus sylvatica (kan eventueel zeer tijdelijk met natte voeten staan, maar dan uitsluitend tijdens de winter – niet tijdens de zomer)
  • Fraxinus excelsior
  • Liquidambar formosana
  • Liquidambar orientalis
  • Liquidambar styraciflua
  • Nyssa aquatica
  • Nyssa sylvatica
  • Populus berolinensis
  • Populus canadensis

VERDRAAGT FLINKE KORTDURENDE DROOGTE

  • Acer negundo
  • Acer saccharinum
  • Alnus incana
  • Alnus rubra
  • Carpinus betulus
  • Carpinus japonica
  • Carpinus tschonoskii
  • Fraxinus angustifolia
  • Fraxinus pennsylvanica
  • Gleditsia triacanthos
  • Platanus hispanica
  • Platanus occidentalis

ZOUTGEVOELIGHEID

STROOIZOUT

  • xx
  • xx

SPATZOUT

  • xx
  • xx

ZOUTE LUCHT

Tolerant aan zoute lucht:

  • Acer campestre (let wel: zaailingen kunnen afwijkende eigenschappen hebben)
  • Acer rubrum (let wel: zaailingen kunnen afwijkende eigenschappen hebben)
  • Acer tataricum subsp. ginnala (staat dikwijls in de winkelrekken als Acer ginnala)
  • Ailanthus altissima
  • Alnus cordata
  • Alnus glutinosa
  • Alnus incana
  • Alnus x spaethii
  • Amelanchier arborea
  • Betula nigra
  • xx

ONDERHOUD

BOMEN SNOEIEN:
STERKE AFGRENDELAARS

STERK TERUGGESNOEID OWV SCHIMMELAANTASTING

  • Platanus acerifolia

PLAGEN

CULTIVARS

ACER PSEUDOPLATANUS

  • ‘Bruchem’:
    – tot 15m breed
    – tot 20m hoog
    – eivormige dichte kroon
    – bloeit in april en heeft gevleugelde nootjes
    – deze cultivar is zeer windbestendig en kan ook in kustgebieden
    – gevoelig voor strooizout
    – weinig ziekten en plagen
    – valt volledig weg op gronden met langdurige hoge waterstand
  • ‘Wilhelmina’:
    – tot 10m breed
    – tot 20m hoog
    – op latere teeftijd breed kegelvormig, eerst vrij smal
    – bloeit in april en heeft gevleugelde nootjes
    – deze cultivar is zeer windbestendig, maar er kan (veeleer zal?)  topsterfte optreden.
    – kan in kustgebieden, maar is gevoelig voor strooizout.

BOOMSOORTEN

QUERCUS ROBUR (zomereik)

  • op alle bodems te vinden: groei is op vocht- en voedselrijke grond wel beduidend beter dan op arme, droge grond. Kan gemakkelijk 500 jaar oud worden in ideale groeiomstandigheden.
  • tijdelijke overstroming kan, maar langdurig stilstaand water en bodemverdichting wordt niet verdragen.
  • houden het vol in gebieden met permanente hogere grondwaterstand.
  • een lichtboomsoort, kan ook in jeugdfase niet veel schaduw verdragen.
  • Vlaamse gaai en eekhoorns leggen wintervoorraden aan: met die reden dat je ze op deze bomen ziet.
  • zomereik heeft een buitengewoon rijk insectenleven en heeft een grote waarde voor paddestoelen
  • let op: de eikenprocessierups
  • heeft veel plaats nodig
  • in de omgeving van deze boom vind je: gewone braam en hazelaar.

ACER PSEUDOPLATANUS (gewone esdoorn)

  • stelt vrij hoge eisen aan de bodem. Houdt van kalkrijke, diep leemhoudende gronden die voldoende vochtig zijn.
  • stelt vrij hoge eisen aan de bodem. Groeit niet goed op verzuurde, droge gronden.
  • verdraagt geen stagnerend water en overstromingen.
  • een halfschaduwboomsoort en verdraagt vooral in de jeugdjaren veel schaduw.
  • is enigzins gevoelig voor wegenzout en luchtverontreiniging.
  • kan zich agressief oprukkend verjongen.
  • zie je in valleien met koel en vochtig klimaat.

PLATANUS HISPANICA

  • groeit op alle niet te arme bodems.
  • snelgroeiend en imposant met brede grillige kroon.
  • heel goed te snoeien. De bomen hebben een groot herstellingsvermogen.
  • dé stadsboom bij uitstek.
  • vragen veel ruimte en en dus brede tuinen.
  • worden in vele gevallen gekandelaberd.

ACER PLATANOIDES

  • populaire sierboom
  • stelt hoge eisen aan de bodem. Verdraagt geen stagnerend water en venige bodems.
  • bruikbaar op drogere gronden, maar niet op extreem droge.
  • weinig gevoelig voor wind en luchtverontreiniging.
  • gevoelig voor strooizout.
  • halfschaduwsoort.

FAGUS SYLVATICA (beuk)

  • groeit bij voorkeur op vochtige, leemhoudende zandgronden, op zavel en lichte klei.
  • verdraagt geen hoge grondwaterstanden en is gevoelig voor droogte, snelle daling van de grondwaterstand en is tamelijk gevoelig voor luchtverontreiniging.
  • een echte schaduwboomsoort en climaxboomsoort.
  • gevoelig voor windworp.
  • heeft oppervlakkig wortelgestel en kan bijgevolg moeilijk bodemverdichting verdragen.
  • kan andere boomgroei onderdrukken.
  • dunne schors en heel gevoelig voor fel zonlicht, vooral als die plots invalt na het vellen van buurbomen.
  • Vlaamse gaai en eekhoors leggen wintervoorraden aan: met die reden dat je ze op deze bomen ziet.
  • grote waarde voor paddestolen
  • enorm gevoelig voor betreding en dus af te raden langs drukke wegen.
  • positieve ontwikkeling naast wandelwegen en onverharde wegen met weinig passage

QUERCUS PETRAEA

  • lijkt op de zomereik, maar heeft doorgaans rechtere stam en een regelmatigere vertakking.
  • het blad is meer symmetrisch, harder en blijft in het najaar langer aan de boom. De bladsteel is ook langer.
  • werd soms wel eens per vergissing aangeplant tussen een rij zomereiken gezien.
  • is een begeleider van de beuk in een wintereiken-beukenbos.
  • groeit op basische of zure, soms droge stenige bodems.
  • niet te vinden op de armste en droogste zandgronden, en op slecht ontwaterde kleigronden.
  • wintereiken kunnen niet tegen wateroverlast en groeien steeds buiten het bereik van grondwater.
  • wintereik verdraagt iets meer schaduw dan zomereik.