HOME

contact: lizzy.heylen@skynet.be

 
1 Van onze luisteraars wil weten hoe je het best planten tegen de vorst beschermt.
 
Hoe ontstaat vorstschade?
 
Vorstschade ontstaat door bijvoorbeeld een combinatie van wind en vriestemperaturen.
 
En onder andere door droge oostenwind, kan veel vocht worden afgevoerd in bladhoudende, koudegevoelige planten. Deze planten sluiten de huidmondjes niet snel genoeg. Ze verliezen meer vocht dan dat ze opnemen omdat bijvoorbeeld de bodem bevroren is. Dehydratie is sowieso dodelijk. Planten werpen hun blad af ter bescherming tegen uitdroging. Met die reden dat u sommige bladhoudende (en dus koudegevoelige) planten wel eens stevig ontbladerd ziet tijdens een winderige schrale winterdag. Zelfs al heeft het weken op rij geregend en tolereert uw plant inderdaad deze tijdelijke onderwaterzetting… van zodra het vriest en al dit water onbereikbaar wordt, staat uw plant droog. Let wel: afharding is ook een belangrijke factor. (Dit artikel wordt nog wat meer uitgebreider opgemaakt en zal ook uitbreiden over de knoppen en niet enkel de bladeren.)

Stel dat het zo’n vaart niet meteen loopt: als de bladeren vervolgens toch verder verdrogen kan langdurige vorst aan verzwakte planten inderdaad veel schade veroorzaken.
 
Tijdens de late herfst kunnen planten bovendien mogelijk nog niet voldoende afgehard zijn tegen een vroege wintervorst en zijn ze niet vriestolerant. Je ziet dan dodelijke ijsvorming in de plantencellen bij heel wat planten.
 
 
Wat bepaalt dat een plant vorstschade overleefd?
 
De leeftijd van de plant en de plantensoort speelt onder andere mee. 
Een plotse temperatuurval aan het einde van de herfst of bij de aanvang van de lente geeft problemen, omdat de plant :
– ofwel nog niet afgehard is 
– ofwel uit de winterrust is gekomen
 
Een aantal planten beschikt over een natuurlijke anti-vries. Denk hierbij aan de bladhoudende Rhododendrons die het blad laten hangen en krullen ipv het te laten vallen. Houd er wel rekening mee dat deze tolerantie wel begrensd is. Winterhardheid is sowieso gekoppeld aan een temperatuursmeting. 
Winterhard kan bijvoorbeeld tot -10, maar ook tot -5°C.
 
 
Hoe bescherm je tegen vorst?
 
Geef water als er sprake is van droogte tijdens de winter. 
Vooral potplanten durven wel eens droogvallen.

Plaats eventueel een windscherm om onder andere de oostenwind tegen te houden.
Vergeet zeker niet het windprofiel van een nachtvorst… Dit zijn lokale (en andere) wind(stromings)profielen.
 
Dek de plant eventueel af met bijvoorbeeld een vliesdoek of ander materiaal waarvan de isolatiewaarde gekend is en niet snel beschadigd bij sterke wind.
Op de bodem kan strooisel (zoals boomschors) gelegd worden. De bedoeling is dat de bodem niet bevriest en de plant water kan blijven opnemen.
 
Tot welke temperatuur kan je gieten? Bevriest de grond er niet door?
 
Vochtige bodem die bevriest is vooral een probleem bij planten die niet graag met natte voeten staan en waarvan de wortels kunnen bevriezen. 
 
Hou ook rekening met het volgende: bij lage temperaturen neemt de viscositeit van water en de weerstand van de wortels voor wateropname toe. 
Voor een aantal siergewassen ligt deze grenswaarde op 5°C bodemtemperatuur.
 
Deze bodemtemperatuur verschilt wel per diepte. 
 
Bijvoorbeeld: op 5cm diepte kan de bodemtemperatuur 5.3°C bedragen, maar op 1m diepte kan op dezelfde plaats de temperatuur 9.5°C bedragen.
 
Tot 20cm diepte is de dagelijkse gang van de zon goed te herkennen.
Op grotere diepte is dit temperatuurverloop nauwelijks nog zichtbaar.
 
Er is alleszins een goed verband te zien tussen luchttemperatuur en bodemtemperatuur.
 
Gemiddeld rekent men bijvoorbeeld voor een grasland de bodem 5cm onder maaiveld 1.4C hoger is dan de luchttemperatuur op 1.5m hoogte. 
 
Mogelijk is het wel interessanter om u te richten tot een meetstation om te weten tot wanneer gieten zinvol is, in de veronderstelling dat u de bodem niet vorstvrij kan houden en in de veronderstelling dat de wortels het water blijvend opnemen tijdens de winter.
De koudste periode zit sowieso in januari / februari.
 
Soms zie je dat planten worden beregend tijdens een vorstperiode. 
Wat is hier de techniek?
 
Als een gewas tijdens de nacht nat wordt gehouden, 
ontstaat er ijs dat ervoor zorgt dat de plant zelf niet bevriest.

Het ijs mag echter niet droog invriezen op de gewasdelen, omdat dit de beschadiging realiseert.

De luisteraar kan (dus) permanente, vaste beregening inzetten. 
Op tuinniveau is dit (echt) niet realistisch omdat oa de buitenkranen worden afgesloten en ook leidingen kunnen bevriezen….
 
Dit principe van het invriezen telt trouwens ook voor ijslagen die soms wel eens vormen tijdens een ‘dooiperiode’.
Dit vriest best ook niet droog in. Probeer ijslagen op bladhoudende planten te vermijden. Schud sneeuw er tijdig van af.
 
Samenvatting gesprek:
– bescherm vorstgevoelige planten tegen vorst EN wind
– laat bladhoudende en koudegevoelige planten niet uitdrogen tijdens de winter
– nachtvorst kent andere stromingsprofielen dan dagvorst
– vorst in de bodem is tot op 20cm diepte ‘dag-afhankelijk’
– op grotere diepte is dit temperatuurverloop nauwelijks nog zichtbaar
– dek de bodem af met bijvoorbeeld een boomschors om vorstgevoelige planten te beschermen. Denk hierbij dus aan de bladhoudende planten die uiteindelijk mogelijk slechts zéér kort in winterrust gaan of planten die met hun wortels vorstschade oplopen.